Ważna rada od autora

Jeśli to możliwe, zapoznaj się z materiałami strony na komputerze stacjonarnym, laptopie lub komputerze typu all-in-one. Dzięki temu znacznie łatwiej będzie przeglądać strukturę strony, poruszać się między sekcjami i w pełni przyswajać treści. Korzystanie ze smartfona także jest możliwe, jednak z powodu mniejszego ekranu niektóre elementy i nawigacja mogą być mniej czytelne. Informacje o problemach prostaty są tutaj przedstawione w dużej liczbie artykułów, a każdy artykuł zawiera wyłącznie praktyczne korzyści — bez zbędnych stron czy nachalnej reklamy.

Łagodny rozrost prostaty (przegląd ogólny)

Łagodny rozrost prostaty to patologiczne powiększenie gruczołu krokowego u mężczyzn, które nie przenosi się na inne tkanki ani narządy. Innymi słowy, jest to guz nie dający przerzutów.

Objawy łagodnego rozrostu prostaty

Wzrost gruczołu krokowego przypomina tworzenie się kapsuły i wiąże się ze zwiększeniem liczby gruczołów okołocewkowych. Wyróżnia się cztery formy łagodnego rozrostu prostaty:

• Podpęcherzowa – rozrost gruczołu w kierunku odbytnicy. W tym przypadku bolesne objawy są minimalne i pacjent może ich w ogóle nie odczuwać.
• Wewnątrzpęcherzowa – rozrost gruczołu w kierunku wnętrza pęcherza moczowego. Z czasem pojawia się niemal stały dyskomfort w okolicy pęcherza z powodu nadmiaru moczu resztkowego. Brak leczenia prowadzi do poważnych powikłań.
• Forma retrotrigonalna – guz utrudnia odpływ moczu z pęcherza i uciska cewkę moczową. Początkowe objawy obejmują mimowolne opóźnienie rozpoczęcia mikcji i osłabienie strumienia. W miarę postępu choroby, przy braku leczenia, symptomy stają się ostrzejsze, a najpoważniejsze zagrożenie to całkowite zatrzymanie moczu.
• Wielogniskowy rozrost gruczołu krokowego – najbardziej bolesna postać BPH, łącząca wszystkie wymienione wcześniej objawy.

Etiologia łagodnego rozrostu prostaty

Dokładne przyczyny powstawania łagodnej hiperplazji prostaty nie są w pełni poznane, jednak choroba wykazuje związek z następującymi czynnikami:

• Rozrost tkanek gruczołu krokowego w następstwie długotrwałego przewlekłego zapalenia prostaty.
• Obecność innych schorzeń, takich jak problemy z układem sercowo-naczyniowym lub moczowo-płciowym, cukrzyca typu 2 oraz inne choroby przewlekłe.
• Zaburzenia funkcji gruczołów dokrewnych, prowadzące do nierównowagi hormonalnej.
• Brak lub ograniczenie świadomej aktywności fizycznej, nadmiar szkodliwych nawyków (alkohol, palenie), nadwaga, niezdrowa dieta oraz brak podstawowej wiedzy o samoochronie organizmu. Problemy te mogą być również skutkiem wychłodzenia organizmu. Nadmierne nasłonecznienie ciała może prowokować i nasilać objawy zapalenia prostaty, przewlekłego zapalenia prostaty oraz łagodnego rozrostu prostaty.
• Wiek. Statystyki światowe pokazują, że im starszy mężczyzna, tym większe ryzyko wystąpienia łagodnego rozrostu prostaty. W grupie wiekowej do 50 lat problem ten dotyczy 7–8% mężczyzn, w wieku 51–60 lat odsetek wzrasta do 30%, a po 70. roku życia przekracza 75%.

Łagodny rozrost prostaty i rak gruczołu krokowego (karcinoma) to dwie różne jednostki chorobowe. Do tej pory nie stwierdzono między nimi związku.

Objawy łagodnego rozrostu prostaty u mężczyzn

Objawy chorób prostaty są zróżnicowane, ale wszystkie prowadzą do trudności w całkowitym opróżnieniu pęcherza moczowego. Najczęściej występują:

• Częste i nagłe parcia na mocz.
• Trudność w rozpoczęciu mikcji, niemożność oddania moczu bez przerwy, a następnie bez świadomego napięcia mięśni otaczających prostatę i pęcherz w celu przepchnięcia moczu przez zwężony kanał prostaty.
• Nocne parcia na mocz więcej niż raz w nocy.
• Przerwany strumień moczu.
• Cienki strumień moczu podczas mikcji.
• Bolesny dyskomfort w okolicy cewki moczowej, często z uczuciem pieczenia.
• Stałe uczucie dyskomfortu w okolicy pęcherza i nieco niżej.
• Niewielka ilość oddawanego moczu.
• Poczucie niepełnego opróżnienia pęcherza, z pozostawaniem moczu resztkowego.

Diagnostyka BPH

Zaniedbywanie badań w tym przypadku jest nierozsądne. Wielu mężczyzn wątpi w skuteczność różnych metod leczenia łagodnego rozrostu prostaty, szczególnie jeśli wcześniejsze leczenie przewlekłego zapalenia prostaty było nieskuteczne. Popełnianie błędów nie jest groźne, groźne jest trwanie w złudzeniach. Prawidłowa i dokładna diagnostyka jest niezbędna, ponieważ istnieją skuteczne i efektywne metody leczenia zapalenia prostaty i łagodnego rozrostu prostaty. Jedna z nich jest opisana na tej stronie.

Co wchodzi w skład kompleksowej diagnostyki?

• Zaufanie doświadczonemu lekarzowi w celu przeprowadzenia badania palcem przez odbyt. Pozwala ono ocenić konsystencję tkanki prostaty, jej wielkość (czy jest powiększona), bolesność oraz obecność bruzdy między płatami.
• Diagnostyka laboratoryjna obejmuje: ogólne badanie moczu, oznaczenie swoistego antygenu sterczowego (PSA) oraz ogólne i biochemiczne badanie krwi.
• Prędkość przepływu moczu (uroflowmetria) – wskaźnik względny. Najlepiej badać go w różnych stanach organizmu: po odpoczynku, po posiłku, po śnie, a także po różnych formach aktywności fizycznej (spokojny i szybki marsz, bieganie, pływanie, gimnastyka), jeśli pacjent jest do nich przyzwyczajony.
• Badanie ultrasonograficzne – kluczowe dla zrozumienia całkowitego obrazu choroby. Obiektywne wyniki można uzyskać tylko przy odpowiednich umiejętnościach. Należy ostrożnie wybierać aparaturę USG, ponieważ wyniki mogą być zniekształcone przez zmiany warunków otoczenia. Najdokładniejsze jest przezodbytnicze badanie ultrasonograficzne (TRUS) z czujnikiem wprowadzanym do odbytu. Przy przygotowaniu do badania wystarczy spożycie 700–800 ml płynów – nadmiar może spowodować skurcz pęcherza i fałszywie negatywny wynik. Przed badaniem nie należy długo pozostawać w bezruchu – lepiej dojść do miejsca badania energicznym krokiem. TRUS pokaże obecność lub brak ciał obcych w pęcherzu i prostacie, ich objętość (w cm³ lub gramach). Norma dla zdrowego narządu to 18–20 cm³, masa podobna. Diagnosta poda również ilość moczu resztkowego.
• Obecność powikłań można ustalić za pomocą badań rentgenowskich.

Całokształt objawów (kliniczna symptomatologia)

Wyróżnia się trzy etapy rozwoju BPH, z których każdy kolejny po pierwszym znacznie pogarsza stan pacjenta.

• Pierwszy etap to faza kompensowana. W tym okresie prostata mężczyzny jest nieznacznie powiększona. Objawy obejmują krótkotrwałe opóźnienie przed rozpoczęciem mikcji, wymagające świadomego napięcia grupy mięśni w okolicy pachwiny w celu rozluźnienia napięcia. Stan ogólny organizmu nie pozwala na pełny relaks i może prowadzić do zaburzeń psychicznych. Częste, czasem nieprzewidywalne parcia na mocz zmuszają do planowania trasy poruszania się oraz uwzględniania innych czynników. Granice prostaty i jej płaty są wyraźnie wyczuwalne, a konsystencja jest twarda. Palpacja nie wywołuje bólu. Faza ta może trwać rok, trzy lata lub dłużej.
• Drugi etap nazywa się subkompensowanym. Uciśnięta w górnej części cewka moczowa utrudnia pełne opróżnienie pęcherza, a pacjent fizycznie odczuwa zalegający mocz. Częste napinanie mięśni prowadzi do pogrubienia ścian pęcherza, a jego funkcje zostają znacznie ograniczone. Może wystąpić mimowolne oddawanie moczu. Stała obecność moczu resztkowego sprzyja powikłaniom, takim jak powstawanie kamieni nerkowych i pęcherzowych oraz rozwój niewydolności nerek.
• Trzeci, ostatni etap – faza dekompensowana – jest niezwykle niebezpieczny. Ze względu na stale rosnącą ilość moczu resztkowego pęcherz moczowy ulega znacznej deformacji. Mikcja odbywa się praktycznie kroplami. Prowadzi to do nieodwracalnych zaburzeń funkcji nerek. Stan pacjenta może wiązać się z nieprzyjemnym zapachem moczu, problemami z zaparciami, brakiem apetytu, co skutkuje utratą masy ciała, a w konsekwencji tworzy cały „bukiet” problemów zdrowotnych.

Leczenie zapalenia prostaty i łagodnego rozrostu prostaty

Leczenie przewlekłego zapalenia prostaty

Związek między przewlekłym zapaleniem prostaty a BPH jest wyraźny. Często łagodny rozrost prostaty jest skutkiem nieskutecznego leczenia przewlekłego zapalenia prostaty w jego przewlekłej formie. Dlatego opis opcji terapii znajduje się tutaj. Chorobę klasyfikuje się w czterech formach:

• przewlekłe bakteryjne zapalenie prostaty;
• przewlekłe bezobjawowe zapalenie prostaty;
• przewlekłe zapalenie prostaty w formie zespołu bólu miednicy;
• przewlekłe zapalenie prostaty typu ziarniniakowego.

Leczenie tych diagnoz stanowi trudne wyzwanie dla urologów. W terapii stosuje się antybiotyki przez okres od jednego do półtora miesiąca. Zespół bólowy łagodzi się przy pomocy czopków lub tabletek. W przypadku trudności z oddawaniem moczu zaleca się stosowanie leków z grupy alfa-1-adrenoblokerów (doksaazosyna, tamsulozyna, Omnik i inne). Jednak taka terapia zwykle nie przynosi pełnego efektu – niestety antybiotyki nie zawsze działają skutecznie, a choroba z czasem nawraca. Aby osiągnąć trwały efekt, konieczne jest wzmocnienie odporności poprzez zdrowy tryb życia. Jest to pracochłonne i długotrwałe, ale wysiłek jest tego wart. Obejmuje regularną, lecz niezbyt obciążającą organizm aktywność fizyczną (specjalne ćwiczenia gimnastyczne, bieganie, pływanie, chodzenie), racjonalną dietę oraz całkowite wyeliminowanie szkodliwych nawyków.

Leczenie łagodnego rozrostu prostaty

Nie jest groźne popełnianie błędów, jeśli istnieje skłonność do analizy – zawsze można je skorygować. Bardzo niekorzystne jest pozostawanie w błędnym przekonaniu przez lata. Często po wstępnej diagnozie, podczas konsultacji u urologa, szczególnie przy słabo wyrażonych objawach, pacjent otrzymuje zalecenie obserwacji bez podejmowania leczenia BPH. Jest to błędne podejście. Dlaczego takie rekomendacje się pojawiają, można częściowo się domyślać. Po pierwsze, na wczesnym etapie powiększenie może przez lata nie postępować. Po drugie, leki często nie przynoszą znaczącego efektu. Konieczne jest nie tylko regularne monitorowanie stanu prostaty, ale również jej aktywne leczenie.

Terapia farmakologiczna przy łagodnym rozroście prostaty

Po postawieniu diagnozy stosuje się głównie dwa rodzaje leków:

• leki z grupy alfa-1-adrenoblokerów;
• inhibitory 5-alfa-reduktazy.

Alfa-1-adrenoblokery działają przede wszystkim na receptory alfa-1 w szyi pęcherza, cewce moczowej oraz zrębie prostaty, co prowadzi do rozluźnienia mięśni gładkich i poprawy funkcji pęcherza. W cewce moczowej zmniejszają objawy oporu. Inhibitory 5-alfa-reduktazy blokują przemianę testosteronu w dihydrotestosteron, co powoduje zmniejszenie objętości tkanki prostaty. Efekt terapii pojawia się po około pół roku do roku, ale istnieje możliwość, że może go nie być. Wśród działań niepożądanych odnotowano depresję oraz zmiany głosu (staje się cieńszy).

Metodyka alternatywnego (nieoperacyjnego) leczenia

Istnieje od dawna sprawdzona metoda leczenia przewlekłego zapalenia prostaty oraz łagodnego rozrostu prostaty, przedstawiona w całości na tej specjalistycznej stronie. Istota tej wiedzy polega na prawidłowym zrozumieniu procesów fizjologicznych zachodzących w organizmie mężczyzny i ich bezbłędnym zastosowaniu. Takie leczenie jest bezpieczne, bezbolesne, bardzo skuteczne i prowadzi w efekcie do trwałego, stabilnego stanu zdrowia. Podstawą jest lecznicza gimnastyka. Nikt nie podważa faktu, że może przynieść różny stopień korzyści, a czasem – żadnych. Ścisłe stosowanie zaleceń metodycznych znacznie poprawia funkcje obronne organizmu, jakość krążenia krwi, stabilizuje pracę serca i gruczołów dokrewnych. Dodatkowo korzystne są techniki relaksacyjne. Organy człowieka tworzą sieć powiązań, a przywrócenie ich do normalnego stanu jest równoznaczne ze zdrowiem. Przeciwwskazaniem do takich ćwiczeń jest jedynie kamica moczowa.

Dużą rolę odgrywa przestrzeganie zasad diety i odpowiedni dobór produktów. Obfite śniadanie i wczesna kolacja, unikanie przejadania się, kontrola wagi – wszystko to należy traktować jako podstawę. W diecie należy maksymalnie ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych, zwiększyć udział produktów bogatych w wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i likopen. Warzywa należy wybierać starannie, kupować jak najwyższej jakości i jeść ich codziennie jak najwięcej. Minimalizować należy spożycie czerwonego mięsa. Cały zestaw działań opisany w zaleceniach metodycznych w dłuższej perspektywie przywróci stabilny stan zdrowia.

Interwencja chirurgiczna

Chirurgia jest konieczna tylko w przypadkach, gdy nie da się zmienić przebiegu choroby w żaden inny sposób, zwłaszcza gdy stan pacjenta jest bliski krytycznego (np. przy ostrym zatrzymaniu moczu w pęcherzu). Transwezykalna adenomektomia polega na usunięciu tkanki prostaty i wykonywana jest w najbardziej zaawansowanych stadiach choroby. Zabieg polega na dostępie do prostaty przez nacięcie ściany pęcherza moczowego. Operacja jest najbardziej inwazyjna, wymaga długiego okresu rekonwalescencji, monitorowania i opieki nad pacjentem. Twierdzi się, że taki zabieg prowadzi do całkowitego wyleczenia łagodnego rozrostu prostaty, ale nie wspomina się o możliwych licznych, czasem nieprzewidzianych skutkach ubocznych.

Obecnie standardem są operacje małoinwazyjne, które są najmniej traumatyczne. Nie wymagają cięcia i polegają na częściowym usunięciu (enukleacji) tkanki prostaty przy użyciu specjalistycznego sprzętu – lasera holmowego o określonej mocy. W ostatnich latach coraz częściej stosuje się embolizację naczyń krwionośnych prostaty, która polega na zamknięciu tętnic doprowadzających krew do gruczołu. Faktyczne obumarcie organu w żywym organizmie (bez pełnego ukrwienia) nie może być traktowane jako prawdziwe leczenie.

Każda interwencja chirurgiczna powinna być traktowana wyłącznie jako ostateczność, gdy inne metody zawodzą; nie jest panaceum ani najlepszym rozwiązaniem problemu. Możliwe powikłania po każdym typie operacji to:

• nietrzymanie moczu;
• impotencja;
• ejakulacja wsteczna, przy której nasienie trafia do pęcherza;
• nieprzewidywalne w skutkach zaburzenia hormonalne.

Statystyki wskazują na niski odsetek zgonów.

Profilaktyka przewlekłego zapalenia prostaty i łagodnego rozrostu prostaty

O tych chorobach należy wiedzieć od młodych lat. Istnieje czynnik dziedziczny, ale rozsądne podejście, zdrowy tryb życia – aktywność mięśniowa, unikanie świadomego szkodzenia organizmowi, życie z minimalnym stresem – zmniejsza ryzyko wystąpienia tych trudnych diagnoz.

Aby zapobiec ostrym zatrzymaniom moczu przy łagodnym rozroście prostaty, zaleca się:

• unikać zarówno wychłodzenia, jak i przegrzewania (bezpośrednie działanie promieni słonecznych na ciało);
• rezygnować z alkoholu;
• nie przejadać się, zwłaszcza w drugiej połowie dnia;
• nie dopuszczać do przepełnienia pęcherza;
• unikać zaparć.

Z poważaniem, autor strony Gennadiy Plotyan.

Ta tematyka w innych językach: УкраЇнська, العربية, Русском, Italiano, Español, English, Français, Türkçe, Português, Deutsch.
Zadać pytania autorowi można tutaj: العربية, Italiano, Français, English, Język Polski, Deutsch, Türkçe, Español, Português, Українській, Русском.